Шўронинг тоталитар сиёсати жамиятда шахс мақомини сусайтиришга, барчани бирдек ўйлатишга қаратилди — ўзгача ўйлайдиганларни мўйчинакдек териб ташлади. Оқибат шу бўлдики, шеъриятдан унинг жавҳари бўлмиш “мен” сиқиб чиқарилди: шоирларимиз шаклан “мен” тилидан сўзласалар-да, ҳақиқатда “биз”нинг ҳис-кечинма, ўй-фикрларини ифодалай бошлади, — шеърият туссизланди. 60-йилларга келиб, бирмунча ўзгарган шароитда майдонга чиққан авлод шеъриятда “мен”ни тирилтирди, шеъриятда жонланиш бошланди. Айтиш керакки, бу “мен” ўзини… Тўлиқ ўқиш »
Аҳмад Аъзамнинг ижодий изланишлари каминани ҳамиша, нима десам экан, ҳайратга солиб, аниқроғи, шошириб келган. Мундай қарасанг ёзганлари оддий нарсалар-у, нимасидир биз кўниккан нарсаларга ўхшамайдигандек, онгимизда муқимлашган назарий қоидаларга кўпам мос келмайдигандек туюлаверади. Ҳозир, ёзувчининг “Ҳали ҳаёт бор” китобини ўқиб туриб, шу туйғу яна янгиланди… (… адашмасам, бу туйғу дастлаб “Одамнинг оласи” ҳикоясини ўқиш асноси пайдо бўлганди, шекилли. Сабаби, унда мазмун… Тўлиқ ўқиш »
[1] Ёзувчи Чингиз Айтматов суҳбатларидан бирида: «Киши ўзи билмаган, ҳис қилмаган нарсаларни ёзса на ўқувчини ишонтира олади, на ёзганлари уни ҳаяжонга солади»,- дейди. Маълумки, шу маънодаги эътироф сал ўзгачароқ йўсинда кўпчилик ижодкорлар томонидан айтилган, қолганлари ҳам бунга қўшилишлари тайин. Зеро, бу — «бадиий образнинг материали воқелик ва ижодкор шаҳсидир» тарзидаги назарий қоиданинг соддароқ, оммабопроқифодаси. Бу қоида эса, табиийки, барча… Тўлиқ ўқиш »
1 Кейинги йиллар ўзбек адабиётшунослиги ва танқидчилигида марказий ўринни тутиб келаётган муаммо — шўро даврида яратилган адабиётга муносабат масаласи бўлиб қолаётир. Турли-туман, кўпинча бир-бирига тамомила зид қарашларни майдонга чиқараётган бу муаммо «узоқ йиллар ҳукм суриб келган вульгар социологизм ақидаларига, мафкуравий-сиёсий ёндошишга қарши реакция, акс таъсир кўриниши»2 сифатида юзага келаётгани ҳам аён ҳақиқатдир. Йўқ, биз турли- туманликни қоралаш ниятидан йироқмиз,… Тўлиқ ўқиш »
Чўлпон номи қайтарила бошланганидан сўнг у ҳақдаги илк мақола 1987 йилда эълон қилинган эди. Шунга ҳам, мана, 20 йилдан ошди.
